Mηδενισμός και σκεπτικισμός

Ο σκεπτικισμός είναι μια στάση αμφισβήτησης ενώ ο μηδενισμός απόρριψης ή άρνησης. Σκεπτικισμός και μηδενισμός μπορεί να αφορά οτιδήποτε, γνώσεις, δοξασίες, θεσμούς, αρχές, μεταφυσικά, φιλοσοφία, πολιτική. Οι ευρωσκεπτικιστές αμφισβητούν την χρησιμότητα της ΕΕ. Οι απολιτίκ απορρίπτουν το πολιτικό σύστημα.

Ο φιλοσοφικός σκεπτικισμός είναι ένα ρεύμα φιλοσοφικό που έχει σκεπτικιστική στάση. Πρωτοεμφανίστηκε κατά την αρχαιότητα στην Ελλάδα και στην Ινδία. Σκεπτικιστικές τάσεις εξέφρασαν πολλοί φιλόσοφοι στην Αρχαία Ελλάδα, όπως ο Ξενοφάνης, ο Δημόκριτος, οι σοφιστές, ο Κρατύλος, ο Σωκράτης. Ως χωριστή σχολή ιδρύθηκε από τον Ηλείο Πύρρωνα και ονομάστηκε Πυρρωνισμός.

Στην Ινδία φιλοσοφική εκφράστηκε από την σχολή Αγκιάνα. Ο Βουδισμός έχει στοιχεία σκεπτικισμού. Δύο από τους σημαντικότερους μαθητές του Βούδα, ήταν προηγουμένως μαθητές ενός Ινδού Αγκιάνα φιλοσόφου, του Μπελαθιπούτα.

Οι Ρώσοι Νιχιλιστές ήταν μια πολιτική κίνηση του 1860 που αρνούνταν τον Τσάρο, την Εκκλησία, κάθε θεσμό και εξουσία. Ο όρος μηδενισμός επινοήθηκε από τον Γερμανό φιλόσοφο Ομπεράιτ. Ο Τζάκομπι τον χρησιμοποίησε για να ασκήσει κριτική στα φιλοσοφικά συστήματα Καντ, Σπινόζα και Φίχτε. Κατά τον Τζάκομπι χρειάζεται πίστη και αποκάλυψη γιατί ο ορθολογισμός οδηγεί αναπόφευκτα στον μηδενισμό. Ο όρος έγινε ευρέως γνωστός με το μυθιστόρημα «πατέρες και γιοί» του Ρώσου συγγραφέα Τουργκένεφ. Ο βασικός χαρακτήρας αυτοπροσδιορίζεται ως μηδενιστής. Με τον μηδενισμό ασχολήθηκε αρκετά ο Νίτζε.

Ο σκεπτικισμός θα οδηγήσει στην απόρριψη κάποιων πραγμάτων αλλά όχι όλων. Όμως και οι θεωρούμενοι μηδενιστές δεν τα απορρίπτουν όλα, συνήθως απορρίπτουν τα καθιερωμένα ή αυτά που αποδέχεται η πλειοψηφία. Επομένως πως καθορίζεται η διαφορά μεταξύ σκεπτικιστών και μηδενιστών; Πιθανώς οι σκεπτικιστές αποδέχονται περισσότερα από τα καθιερωμένα.

Η λέξη αμφισβήτηση για κάποιους έχει μια αρνητική χροιά. Δεν συμβαίνει το ίδιο με την λέξη αξιολόγηση. Το αποτέλεσμα της αμφισβήτησης και της αξιολόγησης είναι σχεδόν το ίδιο. Με την αξιολόγηση, κάποια πράγματα θα αποδειχθούν μικρής αξίας ή λανθασμένα.

Η αξιολόγηση είναι μια πολύ υγιής στάση και οι άνθρωποι θα πρέπει να αξιολογούν περιοδικά δοξασίες, θεσμούς, αρχές, καταστάσεις, σχέσεις κλπ. Κατ΄αυτό τον τρόπο θα δημιουργούν προσωπικές αξίες, δοξασίες και απόψεις που μπορεί να είναι διαφορετικές από αυτές της πλειοψηφίας ή αυτές που προσπαθεί να επιβάλλει το σύστημα.

Οι αξίες και δοξασίες της πλειοψηφίας γίνονται κοινωνικές αξίες. Αυτές όμως αλλάζουν διαχρονικά. Η αλλαγή ξεκινάει από μια μειοψηφία που σιγά σιγά γίνεται πλειοψηφία. Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν υποκουλτούρες και αντικουλτούρες με διαφορετικές αξίες και δοξασίες από αυτές της πλειοψηφίας. Η διαφορά μεταξύ υποκουλτούρας και αντικουλτούρας δεν είναι ξεκάθαρη.

Θεωρητικά η αντικουλτούρα είναι αντίθετη με την βασική κουλτούρα ενώ η υποκουλτούρα διαφοροποιείται λίγο. Ο ορισμός έγκειται στην διαφορά. Η υποκουλτούρα έχει μικρή διαφορά ενώ η αντικουλτούρα μεγάλη διαφορά με την βασική κουλτούρα. Αυτές δεν γίνονται απαραίτητα πλειοψηφικό ρεύμα, ειδικά αν υπάρχουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μπορεί όμως ένα ρεύμα κοινωνικής αλλαγής να στηριχτεί εν μέρει σε υπάρχουσες υποκουλτούρες και αντικουλτούρες.