Χειρότερα από το ’74
Χειρότερα από το '74
Όταν καταστρέφουν την οικονομία δεν είναι κάτι που αφορά κάποιους άλλους. Όταν καταστρέφουν την οικονομία, κάνουν τεράστια ζημιά στην τσέπη όλων των πολιτών, εκτός βέβαια από τους δικούς τους, τους συστημικούς που είναι βολεμένοι. Όταν σου κάνουν τεράστια ζημιά στην τσέπη, σου καταστρέφουν την ζωή. Σε καταδικάζουν να φυτοζωείς, στην καλύτερη περίπτωση. Γιατί έχουμε και ολοκληρωτικά κατεστραμμένους και πολλούς που δεν άντεξαν και αυτοκτόνησαν.
Δικαιολογημένα κάποιοι αναγνώστες έχουν λίγο μπερδευτεί. Όταν ξεκινήσαμε για τους ρυθμούς ανάπτυξης, είπαμε πως από το 1974, το επίπεδο θα έπρεπε να έχει τετραπλασιαστεί, με ρυθμούς ανάπτυξης 3%. Το ΑΕΠ είναι το σύνολο των προϊόντων και υπηρεσιών που παράγει η οικονομία σε ένα χρόνο και καθορίζει πόσο μεγάλη είναι μια οικονομία.
Οι μεγάλες οικονομίες είναι χώρες με μεγάλο πληθυσμό και εμείς δεν μπορούμε να γίνουμε. Μπορούμε να γίνουμε μικρή πλούσια χώρα. Τελικά τι έχει γίνει από το '74; Αποφύγαμε να το εξετάσουμε με στοιχεία 1) για να μην μπερδέψουμε τον κόσμο αλλά και 2) γιατί υπάρχει κάποιο πρόβλημα με τον τιμάριθμο. Προχωράμε σιγά - σιγά και λίγο - λίγο ώστε να γίνονται κατανοητά.
Η αύξηση του επιπέδου τιμών στην ίδια χώρα, από χρόνο σε χρόνο, ονομάζεται πληθωρισμός και μετριέται με τον τιμάριθμο. Όπως και με τους ρυθμούς ανάπτυξης, σε βάθος χρόνου, οι διαφορές γίνονται πολύ μεγάλες. Από χρόνο σε χρόνο μπορεί να μην το καταλαβαίνει κανείς, αν δεν είναι πολύ ψηλός ο πληθωρισμός αλλά η διαφορά σε πολλά χρόνια είναι μεγάλη.
Αν δούμε τα στοιχεία στον ιστότοπο Macrotrends που είναι από την World Bank, το 1974 το ΑΕΠ ήταν 25 δις και το 2021 215 δις δολάρια. Αν κάνουμε την διαίρεση 215 / 25 = 8,6 δηλαδή το ΑΕΠ μεγάλωσε οκτώ φορές και κάτι. Άρα πρέπει να είμαστε πολύ ευχαριστημένοι. Τα πηγαίνουμε πολύ καλά διότι όχι απλώς τετραπλασιάστηκε το ΑΕΠ αλλά οκταπλασιάστηκε!
Τουναντίον δεν τα πηγαίνουμε καθόλου καλά. Να ξεκινήσουμε με τις ΗΠΑ για να γίνει κατανοητό. Από τον ιστότοπο Μacrotrends βλέπουμε πως οι ΗΠΑ είχαν ΑΕΠ 1,5 τρις το 1974 και 23,3 τρις το 2021. Δηλαδή το μέσο εισόδημα ανέβηκε 15,5 φορές; Όχι! Σε αυτή την αύξηση συνετέλεσαν αύξηση του επιπέδου τιμών και αύξηση του πληθυσμού.
Το 1974, ο πληθυσμός των ΗΠΑ ήταν 209 εκατομμύρια και το 2021 336 εκατομμύρια δηλαδή αυξήθηκε 1,6 φορές. Επιπλέον από άλλη πηγή φαίνεται πως το επίπεδο τιμών έχει αυξηθεί 6 φορές. Σε βάθος χρόνου, η αύξηση είναι σημαντική. Αν πολλαπλασιάσουμε 6 Χ 1 ,6 = 9,6 φορές η αύξηση του ΑΕΠ οφείλεται σε αύξηση των τιμών και του πληθυσμού. Το υπόλοιπο οφείλεται σε πραγματική αύξηση του μέσου εισοδήματος και είναι 15,5 / 9,6 = 1,6 φορές.
Στην Ελλάδα είχαμε μικρότερη αύξηση του πληθυσμού, από 8,8 εκατομμύρια το 1974 σε 10,5 εκατομμύρια το 2021. Τουλάχιστον αυτά είναι τα επίσημα στοιχεία. Ο πληθυσμός αυξήθηκε 10,5 / 8,8 = 1,2 φορές. Η υπόλοιπη αύξηση του ΑΕΠ 8,6 / 1,2 = 7,16 προέρχεται από αύξηση του επιπέδου τιμών και πραγματική αύξηση του μέσου εισοδήματος.
Πόσο λοιπόν έχει αυξηθεί το επίπεδο τιμών; Σύμφωνα με την ΕΛΣΑΤ έχουν αυξηθεί 50 φορές! Δηλαδή ό,τι έκανε 2 ευρώ (σε δραχμές) το 1974 σήμερα κάνει 100. O καφές σε μια καφετέρια που κάνει σήμερα 4 ευρώ X 340,75 = 1.363 δραχμές, έκανε το '74 1.363 / 50 = 27,26 δραχμές; Το εισιτήριο Μετρό - λεωφορείου που κάνει σήμερα 1,2 ευρώ X 340,75 = 408 δραχμές, έκανε το '74 408 / 50 = 8,18 δραχμές;
Μπορείτε να κάνετε τις πράξεις και για άλλα καθημερινά προϊόντα/υπηρεσίες και μετά να ρωτήσετε ανθρώπους που το '74 ήταν ενήλικες και θυμούνται. Είναι όλοι πάνω από 65 χρονών. Εγώ ρώτησα και δεν θυμούνται τόσο χαμηλές τιμές. Ήταν πολύ πιο φθηνά όλα αλλά όχι πενήντα φορές λιγότερο! Αν όμως το πάρουμε ως σωστό (που μάλλον δεν είναι), τότε το πραγματικό μέσο εισόδημα είναι 7,16 / 50 = 0,14 δηλαδή έχει πέσει στο 1/7 αυτού που ήταν το '74.
Πολλοί αμφισβητούν αν είμαστε καλύτερα σε σχέση με το '74. Μπορεί να είμαστε χειρότερα αλλά τόσο χάλια δεν γίνεται. Το θέμα είναι πόσο έχουν ανέβει οι τιμές. Αν έχουν ανέβει πάνω από 7,16 φορές, τότε είμαστε χειρότερα από το '74. Αν έχουν ανέβει στις ΗΠΑ 6 φορές από το '74 πιθανότατα εδώ έχουν ανέβει πολύ περισσότερο. Αν είναι αρκετά πάνω από το 7,16, έτσι εξηγείται αυτό που λένε πολλοί άνθρωποι που θυμούνται το '74.
«Τότε βγαίναμε συχνά. Πηγαίναμε σε ταβέρνες και τρώγαμε του σκασμού. Πηγαίναμε θέατρο και κινηματογράφο. Παίρναμε τυρόπιτες και καφέδες κάθε μέρα. Στο χωριό πηγαίναμε ταξίδι συχνά. Το καλοκαίρι οι διακοπές ήταν μήνα ολόκληρο, μπορεί και παραπάνω. Τώρα όχι μόνο δεν βγαίνουμε αλλά δεν βγαίνει ούτε ο μήνας. Πρέπει να κόψουμε από παντού για να τον βγάλουμε».
Ευάγγελος