Να γίνουμε Ευρώπη
Να γίνουμε Ευρώπη
«Να γίνουμε Ευρώπη». Αυτό ήταν το όνειρο των Ελλήνων και για αυτό υποστήριξαν την ευρωπαϊκή πορεία. Είναι περισσότερο ένας μύθος παρά μια πραγματικότητα όπως θα γίνει κατανοητό. Ήδη έχουν γραφτεί κάποια σημεία σε προηγούμενα άρθρα αλλά θα τα παρουσιάσω εδώ πιο ολοκληρωμένα. Το να γίνουμε Ευρώπη είναι λίγο ασαφές και καθένας έδινε την δική του ερμηνεία.
Και η γειτονική Αλβανία είναι μια χώρα της Ευρώπης, από τις φτωχότερες. Δεν νομίζω κανένας να σκεφτόταν την Αλβανία όταν ονειρευόταν να γίνουμε Ευρώπη. Οι περισσότεροι σκεφτόντουσαν την Γερμανία και την Γαλλία διότι θεωρούσαν λανθασμένα πως είναι οι πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης. Πολλοί θεωρούν πως μια χώρα είναι πλούσια όταν έχει μεγάλη οικονομία.
Υπάρχουν δύο διαφορετικά μεγέθη, το ΑΕΠ (GDP ppp) και το μέσο εισόδημα (GDP per capita ppp). Είναι και τα δύο σημαντικά αλλά δείχνουν διαφορετικά πράγματα. Το μέσο εισόδημα προκύπτει αν διαιρέσουμε το ΑΕΠ με τον πληθυσμό. Εκτός από λίγες περιπτώσεις, πρέπει να χρησιμοποιούμε τα μεγέθη σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης διότι είναι απαλλαγμένα από την επίδραση του επιπέδου τιμών.
Το ΑΕΠ μετράει πόσο μεγάλη είναι μια οικονομία ενώ το μέσο εισόδημα πόσο πλούσια είναι μια χώρα σε εισόδημα. Έτσι ενώ η Κίνα είναι η μεγαλύτερη οικονομία με $ 27,312 τρις, όσον αφορά το μέσο εισόδημα δεν βρίσκεται ψηλά όπως θα φανεί παρακάτω. Μάλιστα βρίσκεται αρκετά πιο χαμηλά από την Ελλάδα, περίπου στον παγκόσμιο μέσο όρο.
Υπάρχει μια μικρή διαφοροποίηση ως προς τις τιμές των οικονομικών μεγεθών, ανάμεσα στις διάφορες πηγές. Χρησιμοποιήθηκε αρκετά σε προηγούμενα άρθρα, ο πίνακας από την World Data, του δείκτη αγοραστικής δύναμης. Όταν είναι εκπεφρασμένο επί της %, γίνεται πιο εύκολα αντιληπτό. Όποιος θέλει μπορεί να ανατρέξει εκεί αλλά θα χρησιμοποιήσω στοιχεία από διαφορετικές πηγές.
Σύμφωνα με στοιχεία της World Bank για το 2021, η Γερμανία είναι πράγματι η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης. Όμως η δεύτερη μεγαλύτερη δεν είναι η Γαλλία αλλά η Ρωσία που είναι ελάχιστα μικρότερη από την Γερμανία. Τα νούμερα είναι αντίστοιχα σε δολάρια 4,81 τρις και 4,78 τρις δηλαδή σχεδόν 15 φορές μεγαλύτερες της Ελλάδας. Η Ελλάδα έχει 333 δις.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, πάνω από την Γερμανία και την Ρωσία και μετά την Κίνα βρίσκονται ΗΠΑ (23 τρις), Ινδία (10,2 τρις), Ιαπωνία (5,4 τρις). Κάποιες από τις μεγάλες οικονομίες είναι και πλούσιες χώρες όπως ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία ενώ άλλες όπως Κίνα και Ινδία δεν είναι ψηλά στην λίστα. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μετά την Ρωσία είναι η Γαλλία με 3,42 τρις και ακολουθεί κοντά η Βρετανία με 3,34 τρις δηλαδή 10 φορές της Ελλάδας. Γερμανία και Ρωσία συναγωνίζονται για την πρώτη θέση ενώ Γαλλία και Βρετανία για την τρίτη.
Πιθανώς να σκεφτεί κανείς «πότε ανέβηκε το ΑΕΠ της Ελλάδας και δεν το πήρα χαμπάρι;» Οι τιμές είναι σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης. Για την ίδια χρονιά, από την ίδια πηγή, η ονομαστική τιμή είναι 216 δις, αυτό που ξέρει ο περισσότερος κόσμος. Όμως όπως έχει εξηγηθεί αρκετά, οι ονομαστικές τιμές επηρεάζονται από το επίπεδο τιμών και η σύγκριση θα πρέπει να γίνεται σε τιμές ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης.
Η αφαίρεση της επίδρασης του επιπέδου τιμών γίνεται με διαίρεση των μεγεθών διά του δείκτη τιμών. Συνήθως για τις ΗΠΑ είναι 1 ή 100%. Το ό,τι για την Ελλάδα ανεβαίνει το ΑΕΠ σημαίνει πως το επίπεδο τιμών της είναι χαμηλότερο του 1 ή του 100%. Η διαφοροποίηση μεταξύ των πηγών ως προς τις τιμές σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης είναι μεγαλύτερη από τις ονομαστικές.
Ο δείκτης του επιπέδου τιμών ή του κόστους διαβίωσης υπολογίζεται από ένα καλάθι σταθμισμένων προϊόντων και υπηρεσιών. Δεν ακολουθείται από όλους η ίδια διαδικασία. Επιπλέον μπορεί να υπάρχει διαφορά και στις τιμές. Η τιμή ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας δεν είναι ενιαία και θα πρέπει να βρεθεί η μέση όπου και εκεί μπορεί να υπάρχει μια μεγαλύτερη διακύμανση τιμών ανάμεσα στις διάφορες πηγές.
Να δούμε ένα παράδειγμα. Στα στοιχεία της World Bank, εκεί τουλάχιστον που τα βρήκα, δεν υπάρχουν οι δείκτες κόστους διαβίωσης που χρησιμοποίησαν. Όμως προκύπτουν εύκολα με μία διαίρεση 216/333 μας κάνει για την Ελλάδα περίπου 70% των ΗΠΑ ενώ από τον πίνακα της World Data βλέπουμε να το δίνει στο 74,7% των ΗΠΑ. Κοντά είναι αλλά δεν είναι ακριβώς το ίδιο.
Έτσι ενώ από τον πίνακα της World Data, η σχέση της αγοραστικής δύναμης μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας είναι 2,65 από τα στοιχεία του IMF (2022) για το μέσο εισόδημα σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, η σχέση που βγαίνει είναι 2,08. Πάντως σε γενικές γραμμές δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ως προς τον δείκτη κόστους διαβίωσης μεταξύ των διαφόρων πηγών.
Δεν υπάρχει διαφορά κόστους διαβίωσης μόνο μεταξύ χωρών αλλά και πόλεων στις ίδιες χώρες. Εδώ το αντιλαμβανόμαστε εμπειρικά. Μεταξύ Αθήνας και κάποιων επαρχιακών πόλεων, υπάρχει διαφορά τιμών. Σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, δημοσιεύονται δείκτες κόστους διαβίωσης για πόλεις. Χίλια δολάρια ($ 1,000) στη Νέα Υόρκη ή στο Σαν Φρανσίσκο που συγκαταλέγονται στις ακριβές πόλεις δεν έχουν την ίδια αγοραστική δύναμη με το Χιούστον του Τέξας που είναι περίπου 30% φθηνότερα.
Ανδρέας