Τόσο όσο τόνωση
Τόσο όσο τόνωση
Ο Σημίτης και ο Καραμανλής ήταν οι χειρότεροι πρωθυπουργοί όλων των εποχών. Ακόμη και να μην ισχύει, αν θεωρηθεί από κάποιους υπερβολικό, τότε σίγουρα ήταν μεταξύ των χειρότερων πρωθυπουργών όλων των εποχών. Η διαχείριση τους ήταν τραγική και οδήγησε στην χρεοκοπία. Ήταν σαν ένα τσουνάμι που δεν άφησε όρθιο τίποτα. Άλλες χώρες έχουν μεγάλες φυσικές καταστροφές όπως πρόσφατα η γειτονική Τουρκία.
Εμείς δεν «χρειαζόμαστε» φυσικές καταστροφές διότι έχουμε ανθρώπους σαν τον Σημίτη τον Καραμανλή που τα ισοπεδώνουν όλα. Είναι υπερφυσικές καταστροφές. Αυτοί στηρίζουν τον Μητσοτάκη που είναι 2 σε 1, Σημίτης και Καραμανλής μαζί, τσουνάμι διπλής ισχύος. Εξηγήθηκε πως μια κορυφή (peak) στους οικονομικούς κύκλους, μπορεί να είναι τυχαία ή αποτέλεσμα οικονομικής πολιτικής.
Στην περίπτωση Καραμανλή και Σημίτη, αν υπήρξαν κάποιες καλές χρονιές, ήταν τυχαία, λόγω συνθηκών στην Ελλάδα και παγκόσμια. Πρέπει να εξετάζουμε σε βάθος χρόνου ποια ήταν η επίδραση της ευρωπαϊκής πορείας, της συμμετοχής στην Ευρωζώνη και της κακοδιαχείρισης των ευρωπαϊστών. Η σταδιακή εξόντωση της ελληνικής οικονομίας από το '74 ή το '81 μαζί με αυτά που συνέβαλαν στην τόνωση ήταν που προκάλεσαν την χρεοκοπία.
Συνηθισμένοι τρόποι τόνωσης της οικονομίας είναι δημόσια έργα και αύξηση του δανεισμού, με μείωση των επιτοκίων ή/και χαλάρωση των απαιτήσεων και των κριτηρίων δανεισμού. Τα πολλά έργα των Ολυμπιακών Αγώνων που τόνωσαν την οικονομία δεν ήταν αποτέλεσμα οικονομικής πολιτικής αλλά του γεγονότος πως είχαμε αναλάβει την διοργάνωση.
Έτυχε να είναι το 2004. Θα μπορούσαν να είχαν γίνει στην Αθήνα το 1996, όπως αρχικά επιχειρήθηκε. Θα μπορούσαν να είχαν γίνει κάποια άλλη χρονιά όπως το 2008, το 2012, το 2016 δηλαδή να μην είχαμε πάρει τους Αγώνες το 2004 αλλά σε μια επόμενη ημερομηνία. Το ό,τι έγιναν το 2004 είναι σε μεγάλο βαθμό τυχαίο δηλαδή πέρα από τον έλεγχο των ελληνικών κυβερνήσεων. Να μην ξεχνάμε πως αυτή η οικονομική αποτυχία ξεκίνησε με τον πατέρα του Μητσοτάκη.
Αντί για την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, θα ήταν προτιμότερο να είχαν γίνει με πιο αργούς ρυθμούς, κάποια έργα όπως το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, το Μετρό, δρόμοι κλπ. Θα ήταν πιο ελεγχόμενη η τόνωση και δεν θα υπήρχαν δυσάρεστα αποτελέσματα. Σε ένα μεγάλο βαθμό, η τόνωση προήλθε από τα πολλά κατασκευαστικά έργα των Ολυμπιακών Αγώνων, με δυσάρεστη συνέχεια. Αυτό το momentum, έπιασε και την αρχή της διακυβέρνησης Καραμανλή.
Δηλαδή από τους Ολυμπιακούς δεν ωφελήθηκε μόνο ο Σημίτης, με τόνωση της οικονομίας αλλά και ο Καραμανλής. Πρέπει να καταλάβετε πως τα μέτρα στήριξης της οικονομίας πρέπει να δίνονται με τον σωστό τρόπο, τόσο - όσο να μην προκληθούν δυσάρεστα επακόλουθα. Αν δώσουν οι γιατροί φαρμακευτική αγωγή σε έναν ασθενή, σε συγκεκριμένη ποσότητα, μπορεί να γίνει καλά. Αν του δώσουν παραπάνω ποσότητα ή με τον λάθος τρόπο, ίσως πεθάνει.
Αν ήταν απλό, θα έκαναν συνέχεια έργα, θα κατέβαζαν το επιτόκιο και θα χαλάρωναν τα κριτήρια του δανεισμού και όλοι θα ήταν ευχαριστημένοι. Τα έργα κάποιος πρέπει να τα πληρώσει. Ναι μεν γίνονται τα έργα που τονώνουν την οικονομία περισσότερο από την αύξηση εργασιών του κατασκευαστικού κλάδου λόγω του πολλαπλασιαστή αλλά μένει μετά η λυπητερή ή ο λογαριασμός.
Αν ήταν τόσο απλό, θα έδιναν σε όλους δάνεια. Όμως δεν είναι τόσο απλό, θέλει τρόπο και αποδείχθηκε από την κρίση του 2007. Πριν την κρίση υπήρξε ένα διάστημα παγκόσμιας ανάπτυξης. Και αυτό ήταν μια ευνοϊκή συγκυρία, για τον Σημίτη και την αρχή της διακυβέρνησης Καραμανλή. Μόνο που τον Καραμανλή τον έπιασε και η ανάποδη δηλαδή το γύρισμα ή οι επιπτώσεις.
Η ανάπτυξη πριν την κρίση, ευνοήθηκε από την χαλάρωση και αύξηση του δανεισμού. Σε μεγάλο βαθμό, η ανάπτυξη και στη συνέχεια η κρίση του 2007, οφείλονται σε στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου, κυρίως στις ΗΠΑ αλλά και σε άλλες χώρες. Ονομάζονται subprime loans / mortgages γιατί οι δανειζόμενοι έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να μην μπορούν να τα αποπληρώσουν. Η βασική αγορά είναι η prime και η subprime είναι υπό (sub) την βασική.
Τα δάνεια subprime έχουν μεγαλύτερες αποδόσεις γιατί όσο αυξάνει ο κίνδυνος, αυξάνει και η απόδοση, για να ισοφαρίσει τον κίνδυνο. Από τις αρχές του 2006 άρχισαν να πέφτουν οι τιμές των ακινήτων και προς το τέλος του χρόνου, δανειστές άρχισαν να χρεοκοπούν. Πολλά funds είχαν επενδύσει σε στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου λόγω των μεγάλων αποδόσεων.
Αυτά αντιμετώπισαν πρόβλημα όταν οι πληρωμές των δόσεων σταμάτησαν. Τον Αύγουστο του 2007, ζημιές από την αγορά subprime προκάλεσαν πανικό στην παγκόσμια αγορά. Τον Σεπτέμβριο κατέρρευσε η Lehman Brothers, η μεγαλύτερη χρεοκοπία στην ιστορία των ΗΠΑ. Στις 16 Σεπτεμβρίου έγιναν οι εκλογές στην Ελλάδα για να προλάβουν την κρίση που δεν θα αργούσε πολύ να φθάσει και στην χώρα μας.
Κάτι αντίστοιχο έγινε και στην Ελλάδα με την χαλάρωση και αύξηση του δανεισμού. Μπορεί να μην είναι τόσο οργανωμένη η αγορά όσο στις ΗΠΑ όπου βγαίνει credit score (βαθμολογία πιστοληπτικής ικανότητας) για τους διάφορους δανειολήπτες αλλά έγινε χαλάρωση και αύξηση του δανεισμού. Υπάρχει μια τεράστια διαφορά, μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ (όπως και άλλων χωρών).
Στις ΗΠΑ (και σε άλλες χώρες) ήταν μια εύρωστη οικονομία που ξεπέρασε την μεγάλη κρίση ενώ στην Ελλάδα ήταν ήδη μια βαριά άρρωστη οικονομία από το τσουνάμι Σημίτη - Καραμανλή που η μεγάλη κρίση την αποτελείωσε. Όπως και οι ιώσεις, οι κρίσεις είναι αναπόφευκτες. Προσπάθεια καταβάλλεται ώστε να είναι όσο το δυνατό πιο ήπιες. Στις ιώσεις υπάρχουν ομάδες υψηλού κινδύνου. Η Ελλάδα ήταν χώρα υψηλού κινδύνου σε μια κρίση.
Έχει ήδη εξηγηθεί και θα εξηγηθεί περαιτέρω γιατί η ελληνική οικονομία ήταν άρρωστη ως αποτέλεσμα της ευρωπαϊκής πορείας, της συμμετοχής στην Ευρωζώνη και της κακοδιαχείρισης των ευρωπαϊστών. Τα αποτελέσματα φαίνονται στις διεθνείς κατατάξεις όπου πατώσαμε. Ναι μεν πέρασαν πολλές χώρες την διεθνή κρίση αλλά δεν χρεοκόπησαν και δεν είναι πάτος στις διεθνείς κατατάξεις.
Πέτρος