Δύο συγκλίσεις

Βασικός στόχος του γκρουπ της Ανατολικής Ευρώπης θα είναι να φθάσει το οικονομικό επίπεδο της Δυτικής Ευρώπης σε όσο το δυνατό πιο σύντομο διάστημα. Μια ρεαλιστική εκτίμηση είναι 25 - 30 χρόνια αλλά θα μπορούσε να επιτευχθεί και συντομότερα. Σε ένα αρκετά αισιόδοξο σενάριο, θα μπορούσε να γίνει ακόμη και σε 10 - 15 χρόνια. Θα χρειαστούν ρυθμοί ανάπτυξης 4% παραπάνω από αυτούς της Δυτικής Ευρώπης.

Αυτό προϋποθέτει δύο καταστάσεις α) χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης για την Δυτική Ευρώπη β) αρκετά ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης για την Ανατολική Ευρώπη. Δηλαδή σε ένα σενάριο όπου η Δυτική Ευρώπη έχει ρυθμούς ανάπτυξης 1% και η Ανατολική 5%, θα έχουν το ίδιο οικονομικό επίπεδο σε λιγότερο από 15 χρόνια. Αν αντί για 5%, η Ανατολική Ευρώπη έχει 3%, τότε θα χρειαστούν λιγότερα από 30 χρόνια. Είναι ένα αρκετά ρεαλιστικό σενάριο ενώ η περίπτωση των 10 - 15 χρόνων ένα αρκετά έως πολύ αισιόδοξο σενάριο. Αυτά τα νούμερα αφορούν τους μέσους όρους.

Βέβαια δεν θα έχουν όλες οι χώρες τους ίδιους ρυθμούς ανάπτυξης. Υπάρχει και μια δεύτερη σύγκλιση που θα μπορούσε να γίνει. Στο λεπτομερές σχέδιο της Ανατολικής Ευρώπης αποτελεί προαιρετικό στόχο.  Αφού συγκληθούν τα όργανα θα αποφασίσουν αν θέλουν να θέσουν και αυτόν τον στόχο, χωρίς βέβαια με αυτόν τον τρόπο να δημιουργηθεί πρόβλημα στον πρωταρχικό στόχο που είναι συνολικά η σύγκλιση του γκρουπ με την Δυτική Ευρώπη. Η δεύτερη σύγκλιση είναι μεταξύ των χωρών του γκρουπ της Ανατολικής Ευρώπης. Και σε αυτή την περίπτωση ισχύει η ίδια αρχή.

Οι χώρες του γκρουπ που βρίσκονται σε χαμηλότερο οικονομικό επίπεδο, θα πρέπει να έχουν ψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από όσες βρίσκονται σε ψηλότερα οικονομικά επίπεδα. Με τα στοιχεία του 2021 από την Παγκόσμια Τράπεζα, η Ουκρανία βρίσκεται στην χαμηλότερη θέση, με 14,305 δολάρια κατά κεφαλή εισόδημα, σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (GDP per capita ppp). Η Λετονία βρίσκεται στο μέσο με 34,428 και η Τσεχία στο ψηλότερο επίπεδο με 48,555. Ο μέσος όρος είναι σταθμισμένος με τον πληθυσμό και υπολογίζεται σε 34,602. Ο μέσος όρος του μεγαλύτερου και του μικρότερου εισοδήματος είναι (48,555 + 14,305) / 2 = 31,430.

Η σχέση οικονομικού επιπέδου της Λετονίας με την Ουκρανία 34,602 / 14,305 = 2,42. Αν έχουν διαφορά 3% στους ρυθμούς ανάπτυξης, θα χρειαστούν 30 χρόνια ώστε η Ουκρανία να φθάσει το μέσο, όπου βρίσκεται η Λετονία. Είναι μάλλον υπεραισιόδοξο, με δεδομένο πως όλο το γκρουπ θα έχει ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ας πάρουμε ένα ρεαλιστικό σενάριο. Η Δυτική Ευρώπη θα έχει ρυθμούς ανάπτυξης 1% και η Ανατολική Ευρώπη 3%. Δεν είναι κάτι εξωπραγματικό αλλά πολύ ρεαλιστικό. Ας πούμε πως η Λετονία που βρίσκεται στο μέσο του γκρουπ, θα έχει τους μέσους ρυθμούς ανάπτυξης του γκρουπ δηλαδή 3%.

Η Ουκρανία θα πρέπει να έχει μέσο ρυθμό ανάπτυξης 3 + 3 = 6%. Είναι αρκετά έως πολύ αισιόδοξο αλλά όχι αδύνατο. Αν οι χώρες που βρίσκονται κάτω από το μέσο οικονομικό επίπεδο, έχουν ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 3%, οι χώρες πάνω από το μέσο επίπεδο, θα έχουν κάτω από το 3%. Η σχέση οικονομικού επιπέδου Τσεχίας - Λετονίας είναι 48,555 / 34,428 = 1,41. Αν η διαφορά του ρυθμού ανάπτυξης είναι 1% υπέρ της Λετονίας, θα χρειαστούν 35 χρόνια για να φθάσει το οικονομικό επίπεδο της Τσεχίας.

Όλα αυτά αφορούν το μελλοντικό επίπεδο των χωρών. Εν τω μεταξύ, η Τσεχία θα έχει ξεπεράσει Ιταλία, Βρετανία, Γαλλία, Φινλανδία, Γερμανία, Σουηδία, Βέλγιο, Αυστρία, Ολλανδία. Κάτι τέτοιο θα συμβεί αν υποθέσουμε πως αυτές οι χώρες θα έχουν ρυθμούς ανάπτυξης περίπου 1% και η Τσεχία 2%. Ενδεικτικά υποθέτουμε πως θα έχουν ρυθμούς ανάπτυξης περίπου 1%. Στην πράξη είναι κάπως δύσκολο να έχουν όλες το ίδιο.

Δηλαδή ναι μεν η Λετονία θα χρειαστεί 35 χρόνια για να φθάσει την Τσεχία, με διαφορά στους ρυθμούς ανάπτυξης 1% αλλά εν τω μεταξύ θα έχει ξεπεράσει και όλες τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης που προαναφέρθηκαν. Στα 35 χρόνια, η Ανατολική Ευρώπη, θα βρίσκεται σε ψηλότερο οικονομικό επίπεδο από την Δυτική, αν διατηρήσει ψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης.

Ενώ τώρα, η Δυτική Ευρώπη έχει 70% ψηλότερο εισόδημα, σε 35 χρόνια η Ανατολική Ευρώπη θα έχει περίπου 20% (18) ψηλότερο εισόδημα. Τότε η Ελλάδα θα έχει περάσει την Δανία που είναι η πλουσιότερη χώρα της ΕΕ, αν εξαιρέσουμε Λουξεμβούργο και Ιρλανδία που έχουν ξεφύγει κατά πολύ. Νορβηγία και Ελβετία που ακολουθούν είναι εκτός ΕΕ.

Δηλαδή μπορεί να συμβαίνουν δύο συγκλίσεις. Η μία είναι του γκρουπ της Ανατολικής Ευρώπης με αυτό της Δυτικής. Η σύγκλιση αφορά τον μέσο όρο. Αυτό σημαίνει πως oi χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, θα περνούν σταδιακά χώρες της Δυτικής Ευρώπης ώστε να εξισωθεί ο μέσος όρος. Δηλαδή όταν η Ανατολική Ευρώπη θα φθάσει την Δυτική, Ελλάδα, Ρωσία, Τουρκία θα έχουν φθάσει την Γερμανία.

Παράλληλα μπορεί να υπάρχει σύγκλιση εντός του γκρουπ της Ανατολικής Ευρώπης. Για την Ουκρανία, το 6% είναι αρκετά έως πολύ αισιόδοξο. Όμως ακόμη και να είναι χαμηλότερο ας πούμε πχ 4%, θα πλησιάζει την Λετονία που θα έχει 3%. Μπορεί να μην την έχει φθάσει σε 30 χρόνια αλλά θα έχει μικρύνει σημαντικά την απόσταση, θα έχει καλύψει πάνω από το μισό.

Το πότε θα φθάσει η Ανατολική Ευρώπη την Δυτική, εξαρτάται από τους μέσους ρυθμούς ανάπτυξης των γκρουπ. Από εκεί και πέρα, οι διάφορες χώρες, θα έχουν τους δικούς τους ρυθμούς ανάπτυξης. Αυτό θα καθορίσει σε ποια σειρά κατάταξης θα βρεθεί η κάθε χώρα. Είπαμε πως η Ανατολική Ευρώπη, θα φθάσει την Δυτική σε 25 - 30 χρόνια, αν έχουν 2% διαφορά στους ρυθμούς ανάπτυξης.

Δηλαδή αν η Δυτική Ευρώπη έχει 1%, η Ανατολική Ευρώπη θα χρειαστεί 3%. Το ίδιο θα χρειαστεί μεταξύ Ελλάδας (ή Ρωσίας - Τουρκίας) και Γερμανίας. Δηλαδή αν η Γερμανία έχει 1%, η Ελλάδα θα χρειαστεί 3%. Μπορεί η Γερμανία να έχει 1,5%. Τότε η Ελλάδα θα χρειαστεί 3,5% για να την φθάσει σε 25 - 30 χρόνια. Ίσως όμως η Γερμανία έχει 1% και η Ελλάδα 4%. Τότε η Ελλάδα θα την φθάσει σε 15 - 20 χρόνια.

Το πιο σημαντικό από όλα είναι το εξής. Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, θα μπορέσουν να έχουν αρκετά ψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από αυτές της Δυτικής, ΜΟΝΟ αν είναι ΞΕΧΩΡΙΣΤΟ ΓΚΡΟΥΠ. Επειδή βρίσκονται σε χαμηλότερο οικονομικό επίπεδο, μπορούν και πρέπει να έχουν αρκετά ψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Στερούνται όμως αυτήν τη δυνατότητα με την συμμετοχή τους στην ΕΕ.

Αλέξανδρος